Pięć Wskazań - rozszerzony opis
❠PYTANIE: Inne religie czerpią wiedzę o tym, co dobre, a co złe, z przykazań swojego boga lub bogów. Jednak buddyści nie wierzą w boga, skąd więc wiedzą, co jest dobre, a co nie?
ODPOWIEDŹ: Wszelkie myśli, słowa i czyny, które wypływają z chciwości, nienawiści i ułudy - a zatem oddalające nas od Nibbāny - są złe. Natomiast te, które biorą się ze szczodrości, miłości i mądrości - oczyszczając nam drogę ku Nibbānie - są dobre. Być dobrym w religii teocentrycznej oznacza robić to, co zostało nakazane. W skupionej na człowieku zaś, takiej jak buddyzm, aby odróżniać dobro od zła, musisz rozwinąć głęboką wrażliwość i wewnętrzne zrozumienie. Moralność wzniesiona na zrozumieniu samego siebie jest zawsze mocniejsza, niż taka, która która opiera się na posłuszeństwie. Zatem, aby odróżnić dobro od zła, buddysta zwraca uwagę na trzy rzeczy: intencję stojącą za czynem, efekt, jaki czyn wywrze na nim oraz efekt, jaki wywrze na innych. Jeśli intencja jest dobra (wypływa ze szczodrości, miłości i mądrości), jeśli skutek jest pożyteczny dla mnie (pomaga mi stać się bardziej szczodrym, kochającym i mądrzejszym) oraz pomaga innym (być bardziej szczodrymi, kochającymi i mądrzejszymi), wtedy moje czyny są zdrowe, dobre i moralne. Oczywiście, istnieje wiele różnych kombinacji tych trzech czynników. Niekiedy podejmuję działanie, mając jak najlepsze intencje, a jednak może nie przynieść ono pożytku ani mnie, ani innym. Czasami działam bez dobrych intencji, i choć przynosi to korzyści mnie, jednocześnie może szkodzić innym. W takich sytuacjach uczynki są niejednoznaczne - tworzą połączenie dobrych i tych niezbyt dobrych. Gdy intencje są zle, a czyn nie przynosi korzyści ani mnie, ani innym ludziom, to wtedy takie działanie jest złe. Natomiast, gdy moje intencje są dobre, a moje czyny przynoszą pożytek zarówno mnie, jak i innym - wtedy działanie jest całkowicie dobre.
PYTANIE: Czy zatem buddyści posiadają kodeks moralny?
ODPOWIEDŹ: Tak, posiadają. Podstawą moralności dla buddystów jest Pięć Wskazań. Pierwsze mówi, że należy unikać zabijania lub krzywdzenia żywych istot, drugie - że nie należy kraść, trzecie - że należy unikać niewłaściwego zachowania seksualnego, czwarte - że nie należy kłamać, piąte - że należy unikać alkoholu i innych substancji odurzających.
PYTANIE: Ale przecież, w niektórych sytuacjach dobrze jest zabić - na przykład roznoszące zarazę insekty lub kogoś, kto zamierza zabić nas.
ODPOWIEDŹ: Dla ciebie owszem, ale co z insektem lub zabitą osobą? Pragną żyć tak samo, jak ty. Gdy decydujesz się zabić roznoszącego zarazę insekta, twoje intencje są mieszaniną troski o siebie (dobrze) i wstrętu (źle). Działanie przyniesie korzyść tobie (dobrze), ale w sposób oczywisty nie będzie takie dla tej istoty, którą zabijesz (będzie złe). Czasem więc możemy być zmuszeni zabić, ale nigdy nie będzie to w pełni dobre.
PYTANIE: Wy, buddyści, za bardzo przejmujecie się mrówkami i robakami.
ODPOWIEDŹ: Buddyści starają się rozwinąć nierozróżniające współczucie, które obejmuje wszystko. Widzimy świat jako integralną całość, gdzie każda rzecz i istota mają swoje miejsce i funkcję. Wierzymy, że musimy być bardzo ostrożni, nim zniszczymy, czy tylko naruszymy delikatną równowagę w przyrodzie. Przyroda buntowała się wszędzie tam, gdzie nacisk kładziono na jej pełne eksploatowanie, gdzie wyciskano z niej ostatnie soki, nie dając niczego w zamian, opanowując i podbijając. Powietrze staje się zatrute, rzeki skażone i martwe, tak wiele zwierząt i roślin znajduje się na skraju wyginięcia, zbocza gór stają się jałowe. Nawet klimat się zmienia. Gdyby ludzie wstrzymali odrobinę swój pęd do miażdżenia, niszczenia i zabijania, ta straszna sytuacja nie miałaby miejsca. Powinniśmy dążyć do rozwijania większego szacunku dla życia. O tym właśnie mówi Pierwsze Wskazanie.
PYTANIE: Co buddyzm mówi na temat aborcji?
ODPOWIEDŹ: Zgodnie z naukami Buddhy, nowe życie pojawia się w momencie poczęcia, lub niedługo potem, więc usunięcie płodu jest odebraniem życia.
PYTANIE: Ale co jeśli kobieta została zgwałcona, lub jeśli wie, że jej dziecko urodzi się zdeformowane - czy nie będzie w takim wypadku lepiej przerwać ciążę?
ODPOWIEDŹ: Dziecko poczęte w wyniku gwałtu ma takie samo prawo do życia i miłości, jak każde inne. Nie powinno być zabite tylko dlatego, że jego biologiczny ojciec popełnił przestępstwo. Urodzenie dziecka zdeformowanego lub umysłowo opóźnionego będzie dla rodziców dużym szokiem, lecz jeśli jest w porządku zabijać takie płody, to w takim razie, czemu nie zabijać dzieci lub dorosłych, którzy są zdeformowani lub kalecy? W pewnych sytuacjach aborcja jest najbardziej humanitarnym wyjściem, na przykład, by ocalić życie matki. Ale bądźmy uczciwi - większość aborcji przeprowadza się tylko dlatego, że ciąża jest czymś niewygodnym, kłopotliwym, lub dlatego, że rodzice chcą mieć dzieci później. Dla buddystów są to dość błahe powody, by niszczyć życie.
PYTANIE: Czy jeśli ktoś popełni samobójstwo, to złamie w ten sposób Pierwsze Wskazanie?
ODPOWIEDŹ: Gdy jedna osoba zabije drugą, może to robić z powodu strachu, gniewu, napadu szału, chciwości lub innych negatywnych emocji. Gdy ktoś popełnia samobójstwo, przyczyny mogą być bardzo podobne, albo też robi to z powodu negatywnych emocji, takich jak rozpacz i frustracja. Morderstwo jest wynikiem działania negatywnych emocji skierowanych przeciw komuś. Przyczyną samobójstwa są negatywne emocje, skierowane przeciw samemu sobie i dlatego jest ono złamaniem Wskazania. Jednak komuś, kto planuje popełnienie samobójstwa lub dla kogoś, kto już podejmował takie próby, nie trzeba wcale mówić, że to, co robi jest złe. Osoby takie potrzebują naszego wsparcia i zrozumienia. Musimy pomóc im zrozumieć, że zabicie samych siebie prowadzi jedynie do przeniesienia problemu do następnego życia, a nie rozwiązania go.
PYTANIE: Opowiedz mi o Drugim Wskazaniu.
ODPOWIEDŹ: Gdy przyjmujemy to wskazanie, zobowiązujemy się nie brać niczego, co nie należy do nas. Drugie Wskazanie mówi o okiełznaniu chciwości i poszanowaniu cudzej własności.
PYTANIE: Trzecie Wskazanie mówi, że powinniśmy unikać niewłaściwego zachowania seksualnego. Czym jest niewłaściwe zachowanie seksualne?
ODPOWIEDŹ: Jeśli posługujemy się oszustwem, emocjonalnym szantażem lub siłą, by zmusić kogoś do uprawiania z nami seksu, wtedy jest to niewłaściwe zachowanie seksualne. Cudzołóstwo jest także formą niewłaściwej seksualności, ponieważ kiedy bierzemy ślub, przysięgamy współmałżonkowi, że będziemy mu wierni. Gdy popełniamy cudzołóstwo, łamiemy przysięgę i dopuszczamy się zdrady. Seks powinien być wyrazem miłości i bliskości pomiędzy dwojgiem ludzi i gdy tak jest, wzmacnia nasze mentalne i emocjonalne samopoczucie.
PYTANIE: Czy uprawianie seksu przed zawarciem małżeństwa zalicza się do niewłaściwego zachowania seksualnego?
ODPOWIEDŹ: Nie, jeśli jest miłość i obopólna zgoda między dwojgiem zainteresowanych. Jednak nie powinno się nigdy zapominać, że biologiczną funkcją zbliżenia jest reprodukcja i jeśli niezamężna kobieta zajdzie w ciążę, może stać się to wielkim problemem. Wielu dojrzałych i rozsądnych ludzi uważa, że jest o wiele lepiej poczekać z uprawianiem seksu do ślubu.
PYTANIE: Co buddyzm mówi na temat kontroli urodzeń?
ODPOWIEDŹ: Niektóre religie nauczają, że uprawianie seksu z powodu innego, niż prokreacja jest niemoralne, uznają więc wszystkie sposoby kontroli urodzeń za złe. Wedle buddyzmu seks może mieć na celu: prokreację, relaks, wyrażenie miłości i przywiązania dwojga ludzi, i tak dalej. Z tego powodu akceptuje wszystkie, poza aborcją, metody antykoncepcji. W gruncie rzeczy, buddyzm głosi, że na świecie, gdzie przeludnienie stanowi poważny problem, kontrola urodzeń jest prawdziwym błogosławieństwem.
PYTANIE: Co z Czwartym Wskazaniem? Czy jest możliwe, by nigdy nie kłamać?
ODPOWIEDŹ: Jeśli naprawdę niemożliwe jest życie w społeczeństwie lub robienie interesów bez łgarstwa, to ten szokujący stan rzeczy powinien zostać zmieniony. Buddysta to ktoś, kto postanawia coś z tym zrobić, usiłując samemu być bardziej prawdomównym i uczciwym.
PYTANIE: Gdybyś, siedząc w parku zobaczył uciekającego przed czymś przerażonego mężczyznę, zaś kilka minut później inny człowiek, trzymający nóż, podbiegłby do ciebie pytając, czy widziałeś, w którą stronę pobiegł ten pierwszy - to powiedziałbyś mu prawdę, czy może skłamał?
ODPOWIEDŹ: Jeśli miałbym dobry powód, by podejrzewać, że ten drugi zamierza wyrządzić krzywdę pierwszemu, to jako rozumny buddysta skłamałbym bez wahania. Mówiliśmy wcześniej, że jednym z czynników mających wpływ na to, czy dany czyn jest dobry, czy też zły, jest intencja. Intencja ratowania życia usprawiedliwia kłamstwo w sytuacji takiej, jak ta. Jeśli kłamiąc, pijąc czy nawet kradnąc, ratuję życie, to powinienem to zrobić. Zawsze mogę odpokutować złamanie tych wskazań, lecz nigdy nie będę w stanie przywrócić życia, które raz zostało stracone. Jednak - jak już mówiłem wcześniej - proszę, nie odbierajcie tego, jako pozwolenia na łamanie wskazań, kiedy tylko jest nam to na rękę. Wskazania powinny być praktykowane z wielką troską i naruszane tylko w wyjątkowych przypadkach.
PYTANIE: Według tego co mówi Piąte Wskazanie, nie powinniśmy pić alkoholu, ani brać narkotyków. Czemu nie?
ODPOWIEDŹ: Ludzie nie piją dla smaku. Kiedy piją sami - robią to, by się rozluźnić, a gdy piją w grupie - robią to po to, by się nie wyróżniać. Nawet mała dawka alkoholu upośledza zmysły i zakłóca świadomość. Przyjmowany w dużych ilościach może mieć wyniszczający wpływ. Buddyści mawiają, że gdy łamiesz Piąte Wskazanie, możesz złamać wszystkie pozostałe.
PYTANIE: Ale przecież mała ilość nie byłaby łamaniem wskazania, prawda? To drobnostka.
ODPOWIEDŹ: Tak, to drobnostka, lecz jeśli nie jesteś w stanie praktykować nawet małych rzeczy, to twoje zaangażowanie i motywacja raczej nie są zbyt silne, czyż nie?
PYTANIE: Czy palenie papierosów narusza Piąte Wskazanie?
ODPOWIEDŹ: Palenie na pewno ma negatywny wpływ na ciało, ale na umysł wpływa tylko nieznacznie. Ktoś może palić i być wciąż w pełni przytomny, uważny i kontrolować się, zatem palenie może być czymś niewskazanym, ale mimo to, nie stoi w sprzeczności z wskazaniami.
PYTANIE: Pięć Wskazań ma wymowę negatywną. Mówią, czego nie wolno. Nie mówią, co należy robić.
ODPOWIEDŹ: Pięć Wskazań to podstawa moralności dla buddystów - oczywiście są jeszcze inne. Zaczynamy od rozpoznania naszych negatywnych zachowań i usiłujemy je zmienić. Po to właśnie jest Pięć Wskazań. Po tym, jak przestaliśmy czynić zło, zaczynamy czynić dobro. Weźmy dla przykładu Czwarte Wskazanie - Buddha powiedział, że powinniśmy zacząć od zaprzestania mówienia kłamstw. Następnie powinniśmy mówić prawdę, łagodnie, uprzejmie i we właściwym czasie. Człowiek taki:
Kładąc kres fałszywej mowie unika fałszywej mowy, staje się głosicielem prawdy, słownym, godnym zaufania, niezawodnym, tym, który nie oszukuje świata. Kładąc kres złośliwej mowie unika złośliwej mowy, nie powtarza tam, co usłyszał tutaj, ani tutaj tego, co usłyszał tam, aby poróżnić ludzi. Godzi ludzi, którzy są podzieleni i zbliża do siebie tych, którzy już teraz są przyjaciółmi. Raduje się z harmonii, cieszy się ze zgody, współweseli się z pojednania, tworzy porozumienie dzięki swej mowie. Kładąc kres szorstkim słowom, unika szorstkich słów, mówi używając łagodnych słów, takich, które są przyjemne dla ucha, miłe, trafiające prosto do serca, uprzejme, oczekiwane przez wielu i ujmujące wielu. Kładąc kres czczej paplaninie unika czczej paplaniny, przemawia zawsze we właściwym czasie, o czym należy, konkretnie, o Dhammie i o dyscyplinie. Wypowiada słowa warte zapamiętania, odpowiednie do sytuacji, rozsądne, stosowne, które niosą ze sobą treść.
Cuļahatthipadopama Sutta (MN.027 - Krótsza mowa o porównaniu śladów słonia)❞
To by było na tyle, jeśli chodzi o Pięć Wskazań. Mam nadzieję, że ta część filozofii buddyjskiej pomoże Wam zrozumieć i zweryfikować postępowanie osób, które przyrzekły postępować wedle wskazań opisanych przez Shravastiego Dhammikę i innych buddyjskich filozofów i nauczycieli, a następnie chronić życie i chronić innych i siebie samych przed cierpieniem, korzystać tylko z tego, co jest im dane, uprawiać seks tylko z miłości i za zgodą ukochanych osób, mówić tylko prawdę, a także żyć w trzeźwości. Jeśli uznajecie słuszność tych wskazań, nie kierujcie się nimi, nie biorąc pod uwagę sytuacji, w jakiej znajdujecie się Wy i Wasi bliźni, ale stosujcie je z troską i rozsądnie. Pamiętajcie również, że ten kodeks moralny nie jest jedynym, jaki został stworzony tu, na Ziemi w historii ludzkości. Jego słuszność należy oceniać podług następujących kryteriów: intencji tego, kto go stosuje, skutków, jakich ta osoba doświadcza i skutków, jakich doświadczają inne czujące istoty, tak ludzie, jak i inne zwierzęta - jedne z istot czujących.
Źródło wykorzystane: Dobre pytania - dobre odpowiedzi - SASANA.PL
Komentarze
Prześlij komentarz